W naszym kraju przyjmuje się, że dzieci w wieku 3 lat (wyjątkowo 2,5 roku), mogą skorzystać z publicznej opieki oferowanej przez placówki przedszkolne. Warto jednak mieć na uwadze wewnętrzną gotowość małego człowieka do rozpoczęcia “przygody przedszkolnej”, na którą składają się nie tylko opanowane umiejętności, ale również temperament oraz poziom wrażliwości. Można zatem stwierdzić, iż odpowiedni moment pójścia do przedszkola jest mocno zindywidualizowany.
Aby maluch był w pełni gotowy do codziennej rozłąki z rodziną, poza pryzmatem kompetencji podmiotowych, ważna jest rola rodzica. To on wprowadza dziecko w nowe sytuacje, a taką z pewnością jest stanie się częścią środowiska przedszkolnego.
Przedszkole – kiedy dziecko jest “gotowe”?
Aby dziecko lepiej się czuło i funkcjonowało bez większych problemów w środowisku przedszkolnym, warto zwrócić uwagę na opanowanie pewnych niezbędnych umiejętności. Obejmują one zarówno czynności samoobsługowe, jak i kompetencje społeczne. Możemy tu wymienić:
- samodzielne jedzenie – chodzi o umiejętność jedzenia rękami, a także posługiwanie się łyżeczką/widelcem
- picie z kubeczka/szklanki
- całkowite odpieluchowanie – dziecko nie chodzi w pampersie, sygnalizuje potrzeby fizjologiczne, potrafi samo siadać na toaletę i się załatwić
- samodzielne ubieranie się i rozbieranie – przynajmniej częściowe
- świadomość rzeczy, które ma na sobie – pamięta, jaką nosi kurtkę, czy miał czapkę, itp.
- rozwój mowy (podstawowe zwroty) – umiejętność porozumiewania się w kwestiach sygnalizowania swoich potrzeb
- kompetencje społeczne – umiejętność dzielenia się, wspólnej zabawy, itp.
Wyżej wymienione umiejętności z pewnością ułatwią funkcjonowanie małemu człowiekowi w rzeczywistości przedszkolnej oraz będą stanowiły podwaliny do sukcesywnej jego socjalizacji.
Przedszkole – rola rodzica
Nowy etap, jakim jest bycie częścią życia przedszkolnego, jest dla malucha nie lada wyzwaniem. Nieznane miejsce, duża ilość różnych obcych osób, natłok bodźców dźwiękowych, wzrokowych i emocjonalnych oraz rozłąka z najbliższymi, wywołują lęk. W połączeniu z wysoką wrażliwością, którą niektóre dzieci są obdarzone, powodują tzw. mieszankę wybuchową.
Aby przygotować dziecko do przedszkola i pomóc mu w osiągnięciu gotowości, rodzice mogą podjąć pewne działania przed, jak i w początkowym okresie uczęszczania do placówki. Do metod postępowania można zatem zaliczyć takie jak:
1. Przygotowanie teoretyczne
Ta metoda oznacza czytanie dziecku książeczek o przygodach w przedszkolu, a także o bohaterach, którzy pierwszy raz idą do przedszkola
2. Metoda obserwacji
Ta metoda ma bardzo wysoką wartość. Polega na żywej obsrewracji życia przedszkolnego bez bezpośredniego udziału w nim. Można na przykład codziennie chodzić pod wybrane przedszkole, oglądać budynek. Potem raz na jakiś czas (ale regularnie) wchodzić do środka, by się porozglądać. Rozmawiać krótko z napotkanymi w środku osobami (woźnymi, opiekunami, rodzicami). Dzięki temu dziecko nie będzie się czuło w późniejszym etapie obco, gdyż to środowisko będzie już mi znane
3. Rozmowy
Warto z dzieckiem codziennie po kilka minut rozmawiać o przedszkolu – jak to będzie, kogo może spotkać, jakie są zabawki, w co się będzie bawić. Można również zapoznać dziecko z innym (np. podczas pobytu na placu zabaw), które już do prdzszkola chodzi i poprosić, by opowiadało, jak to jest w przedszkolu. Rozmowy mogą dotyczyć również kwestii rozstania w celu uświadamiania, że dziecko będzie przebywało przez ten czas bez rodziców, lecz pod opieką pani
4. Przygotowanie merytoryczne
Ta metoda polega na podejmowaniu aktywności przedszkolnych z dzieckiem w domu. Zalicza się tu wspólne śpiewanie z pokazywaniem, zabawy plastyczne, uczenie się prostych wierszyków
5. Szukanie wsparcia
Warto poszukać innego dziecka, które będzie chodziło do tej samej grupy i zaprzyjaźnić je ze swoim. Dzięki temu nie będzie się czuło samotne
6. Coś na pocieszenie
Gdy dziecko ogarnie tęsknota, warto, by miało przy sobie coś małego, zabranego z domu, np. zdjęcie rodziców schowane w plecaku
7. Krótszy czas pobytu
Gdy dziecku jest trudno zaaklimatyzować się w nowym środowisku, warto odbierać je – szczególnie w początkowym okresie – nieco wcześniej. Zawsze podkreślajmy, że będziemy o danej porze i wywiązujmy się danej obietnicy
8. Metoda rytuałów
Rytuały zawsze dają dziecku poczucie bezpieczeństwa – to coś niezmiennego. I tak w przypadku porannych pożegnań można takowy wypracować, np. przytulenie, żółwik i żartobliwe powiedzonko typu “uśmiech z rana jak śmietana!”
9. Odprowadzanie i odbieranie o regularnych porach
10. Tempo rozstań
Rozstania nie mogą być zbyt długie – by dziecko nie wyczuło w rodzicu niepewności. Nie powinny być również zbyt krótkie – by dziecko nie czuło pewnego niedosytu troskliwego traktowania. Należy dopasować je do potrzeb dziecka, a także nasycić pozytywnymi emocjami i optymizmem.
11. Organizacja powrotów z przedszkola
Powroty muszą być dla dziecka miłe. Warto zatem:
- zadbać o załatwienie potrzeby fizjologicznej
- rozmawiać o tym, co działo się w przedszkolu
- dać dziecku smaczną przekąskę
- mieć przy sobie napój dla dziecka
12. Wspólny pobyt w przedszkolu
W momencie odbioru dziecka, warto od czasu do czasu spędzić z nim kilka chwil w placówce, by mogło się nam pochwalić swoimi pracami. To sprawi mu dużą przyjemność i utwierdzi w słuszności uczęszczania do przedszkola
W procesie przygotowania malca do przedszkola oraz pierwszych miesiącach, metody wyżej wymienione mogą być bardzo pomocne i ułatwić obu stronom (dziecku i rodzicom) wdrożenie się w ten nowy etap życia.