Gluten jest mieszaniną białek roślinnych występującą naturalnie w pszenicy, życie i w niektórych innych zbożach. Zdarza się, że organizm dziecka go nie toleruje, co powoduje dolegliwości ze strony układu pokarmowego a także zmiany skórne. W niektórych przypadkach związane jest to z alergią, która najczęściej mija wraz z wiekiem. Czasami jednak dziecko cierpi na celiakię, która jest chorobą na całe życie i nieleczona może prowadzić do groźnych powikłań.
Zgodnie z najnowszym schematem żywienia niemowląt, niewielką ilość glutenu powinno się wprowadzać wcześniej – już w 5 miesiącu życia. Ma to umożliwić organizmowi przygotowanie się do pożywienia z bogatą ilością tego składnika i zapobiec ewentualnej alergii. Czasami produkty zawierające gluten powodują szereg objawów u dziecka. Dzieje się tak wtedy, gdy organizm zwalcza białko glutenowe za pomocą przeciwciał, co prowadzi do uszkodzenia kosmków jelitowych i zaburzeń funkcjonowania układu pokarmowego. Mogą pojawić się objawy takie jak bóle brzucha, nawracające biegunki, wzdęcia oraz zmiany skórne. W przypadku celiakii, znaczne zaburzenie wchłaniania związków odżywczych pociąga za sobą spadek masy ciała, zahamowanie wzrostu, opóźnienie dojrzewania i może przyczynić się do wystąpienia w przyszłości niepłodności oraz nowotworów. Objawy alergii na gluten przypominają łagodną postać celiakii z tym, że zwykle mijają po ukończeniu przez dziecko drugiego roku życia. Dużo bardziej poważnym schorzeniem jest celiakia. Jej objawy są często mylone z innymi nietolerancjami pokarmowymi, a nieprawidłowa diagnoza może mieć w tym przypadku poważne konsekwencje.
Celiakia a geny
Niemal wszystkie osoby chore na celiakię posiadają specjalny układ genów HLA klasy II DQ2 i DQ8. Obecnie możliwe jest wykonanie analizy genetycznej, która potwierdza lub wyklucza ich występowanie. Aby zdiagnozować celiakię stosuje się również testy serologiczne oraz biopsję jelita cienkiego. W 2012 roku Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN) wydało nowe zalecenia w diagnozowaniu celiakii u dzieci, w których m.in. zarekomendowało testy DNA. W niektórych przypadkach mogą one zastąpić biopsję jelita, która budzi obawy rodziców małych pacjentów. Test genetyczny jest badaniem z pewnością bardziej bezpiecznym i całkowicie nieinwazyjnym. Celiakia jest chorobą dziedziczną i jeśli występuje u bliskich krewnych, warto wykonać test genetyczny nawet gdy dziecko nie ma objawów ponieważ choroba może przebiegać bezobjawowo i ujawnić się w przyszłości.
Dieta bezglutenowa
Zarówno w przypadku celiakii jak i alergii wprowadza się u dziecka dietę bezglutenową. Należy wtedy wyeliminować przede wszystkim naturalne produkty zbożowe ale nie tylko. Gluten obecnie jest dodawany jako polepszacz do różnego rodzaju żywności np. wędlin i słodyczy, a nawet do lekarstw. W celiakii ścisła dieta jest jedynym skutecznym sposobem leczenia i musi być utrzymywana bez przerwy do końca życia. Tylko wtedy możliwe jest cofnięcie objawów choroby. Ponadto dieta zapobiega powikłaniom takim jak choroba nowotworowa jelita.
Istotne jest, aby nie wprowadzać samodzielnie diety bezglutenowej przed postawieniem ostatecznej diagnozy przez lekarza. Może to wpłynąć na wynik testów serologicznych i spowodować wykluczenie celiakii u chorego dziecka.